تأثیرات کاربرد هورمون سایتوکینین بر تخصیص مواد فتوسنتزی در ارقام بهاره ی گلرنگ

به منظور مطالعه ی امکان افزایش عملکرد دو رقم گلرنگ بهاره با کاربرد هورمون سایتوکینین (bap)، آزمایشی به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه ی تحقیقاتی دانشگاه زنجان در بهار سال 1391 اجرا شد که در آن ارقام گلرنگ بهاره در دو سطح (گلدشت و زنده رود) و غلظت های مختلف هورمون سایتوکینین در پنج سطح (صفر، 25، 50، 75 و 100 میکرومولار) در زمان گلدهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد هورمون سایتوکینین باعث افزایش معنی دار تعداد طبق فرعی و کل در بوته، تعداد دانه در طبق اصلی، فرعی و کل، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن، عملکرد روغن، قطر طبق اصلی و فرعی، انتقال مجدد مواد فتوسنتزی از ساقه به دانه ها، کارایی ساقه در انتقال ذخایر به دانه و سهم ذخایر ساقه در عملکرد دانه شد. همچنین کاربرد غلظت 75 میکرومولار هورمون سایتوکینین باعث افزایش 31/25 درصدی تعداد دانه در طبق اصلی، 27/18 درصدی تعداد دانه در طبق، 74/7 درصدی وزن هزار دانه، 54/17 درصدی عملکرد دانه، 29/18 درصدی عملکرد روغن، 12/22 درصدی قطر طبق فرعی و 89/84 درصدی کارایی ساقه در انتقال ذخایر به دانه ی ارقام گلرنگ مورد آزمایش شد که بالاترین مقدار افزایش در صفات مذکور نسبت به سایر غلظت های به کار رفته در مقایسه با شاهد بود. همچنین کاربرد هورمون سایتوکینین الگوی تخصیص مواد فتوسنتزی در گیاه را تغییر داد به طوری که کاربرد این هورمون باعث اختصاص کمتر مواد فتوسنتزی به ساقه ها و در مقابل اختصاص بیشتر مواد فتوسنتزی به طبق های اصلی و فرعی گردید و با توجه به وجود همبستگی مثبت و معنی دار بین عملکرد دانه و نسبت وزن خشک طبق اصلی و طبق فرعی به وزن خشک کل و وجود همبستگی منفی و معنی دار بین عملکرد دانه و نسبت وزن خشک ساقه به وزن خشک کل کاربرد هورمون سایتوکینین باعث افزایش عملکرد هر دو رقم شد. برازش رگرسیون درجه دو و بررسی ضرایب برآورد شده نشان داد که کاربرد هورمون سایتوکینین در مرحله ی گلدهی با غلظت 43 میکرومولار به عنوان بهترین غلظت برای افزایش عملکرد رقم زنده رود و کاربرد هورمون سایتوکینین در مرحله ی گلدهی با غلظت 73 میکرومولار به عنوان بهترین غلظت برای افزایش عملکرد رقم گلدشت می تواند پیشنهاد شود.